منابع آب در ایران باستان که محل دفینه قرار می گرفت
قنات یا کاریز به مجرای تونلی شکلی که در زیر زمین کنده شده تا آب در آن جریان یابد می گویند. این مجرا که در عمق زمین برای ارتباط دادن رشته چاه هایی که از <<مادر چاه>> سرچشمه می گیرد به منظور هدایت آب و مدیریّت آب برای کشاورزی و سایر مصارف به کار گرفته می شود. این کانال ممکن است تا رسیدن به سطح زمین هزارها متر طول داشته باشند و سرانجام آب این کاریزها به روی سطح زمین می آیند که به این محل دهانه کاریز، سر قنات، یا مظهر می گویند.
ایرانیان باستان در چندین هزار سال قبل دست به این ابتکار جدید زده و آن را کاریز یا کهریز نام نهادند. نخستین قنات دنیا و طولانی ترین قنات دنیا در شهر زارچ استان یزد واقع شده است. با این اختراع که در نوع خود در جهان تا کنون بی نظیر بوده است، می توان مقدار قابل توجهی از آب های زیرزمینی را جمع آوری کرد و به سطح زمین رساند، که همانند چشمه های طبیعی، آب آن در تمام طول سال بدون هیچ ابزار کمکی از درون زمین به سطح زمین جاری می گردد تا زراعت و سرسبزی و باغ های میوه را به همراه آورد.
کاریز که توسط کندی کاران مقنیان ایرانی اختراع شده، هزاران سال قدمت دارد. این حرفه به همراه خود ساعت آبی و آسیاب آبی را نیز به همراه آورده است قدمت بسیاری از کاریزهای ایران، از پنج-شش هزار سال م است و عمری برابر با تاریخ کهن ایران دارد. با وجود این که چندین هزار سال از اختراع آن می گذرد هنوز هم این روش استفاده از آب در برخی از روستاها و مناطق مسی و کشاورزی و دامداری کشور معمول و متداول است و حتی رکن اصلی کشت و زرع در نواحی خشک است.
این اختراع که امروزه شهرت جهانی پیدا کرده، بعدها از ایران به بسیاری از کشورهای جهان انتقال یافته و مورد استفادهٔ مردم در دیگر نقاط دنیا قرار گرفته است. البته گوبلو معتقد است که کاریز، ابتدا یک فن ویژه آبیاری نبوده، بلکه به طور کامل از تکنیک معدن نشأت گرفته و منظور از احداث آن جمع آوری آب های زیرزمینی مزاحم (هرزه آب ها) به هنگام حفر معادن بوده است!؛ اگرچه در گسترهٔ فرهنگی ایران، از معادن <<مس>> و احتمالاً <<روی>> موجود در کوه های زاگرس، در هزارهٔ دوم قبل از میلاد مسیح بهره برداری شده است اما این نظر گوبلو چندان علمی بنظر نمی آیدو با مطالعات میدانی در مورد قناتهای ایران همخوانی ندارد.
آب انبار حوض یا استخر سرپوشیده ای است که برای ذخیره آب معمولاً در زیرزمین ساخته می شود. در مناطق کم آب و کویری آب انبار را از آب باران یا جویبارهای فصلی پر می کنند. آب انبار تاریخ طولانی در ایران دارد. امروزه هنوزهم آب انبارهایی از قرن ۱۳ ام باقی مانده اند. آب انبارها قابلیت اتصال به شبکه های کاریز را داشته اند. سطوح داخلی آب انبار معمولاً یک بار در سال لایه روبی می شده اند. پس از اختراع آب انبار به وسیله ایرانیان، آب انبارهای عمومی زیادی در شهرهای مختلف مانند قزوین، یزد، نایین، کاشان، زواره، شهرری، شیراز، هرات، بلخ و بسیاری دیگر از شهرها برپا شدند. در ابتدای قرن ۲۰ ام تعداد آب انبارهای قزوین ۱۲۱ عدد گزارش شده بود. امروزه تعداد ۳۰٬۰۰۰ قنات فعال درایران وجود دارد